Dział archeologii.

Najmłodszy, założony w 2010 r., dział Muzeum, organizuje i realizuje badania archeologiczne w Sosnowcu i Zagłębiu Dąbrowskim.. Dzięki cyklicznym pracom terenowym, z roku na rok aktualizowana jest wiedza historyczna i archeologiczna na temat przeszłości pisanej oraz niepisanej miasta i regionu. Jest to także okazja do stałego wzbogacania zbiorów o bezcenne zabytki.

Ostroga z kółkiem gwiaździstym, miejsce pochodzenia – nieznane,

własność: Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu, Dział Archeologii MS/A/16

Równolegle prowadzone są prace dokumentacyjne związane z katalogowaniem i opracowaniem wciąż poszerzającej się kolekcji, która liczy ponad 20 000 zabytków masowych, należą do nich m.in.: elementy ceramiki, żużle żelazne, ruda żelaza i wydzielonych, takich jak: fragmenty biżuterii, uzbrojenia oraz przedmiotów codziennego użytku.
Od 2010 r. przeprowadzono kilkanaście sezonów badawczych na stanowisku nr 5 w Sosnowcu – Zagórzu, gdzie skupiono się na rozpoznaniu tzw. wczesnośredniowiecznej osady hutniczej i gródka stożkowatego. Początkowo, odkrywane zabytki archeologiczne datowano na wczesne średniowiecze (XI – XII w.), a od 2015 r. lokalizowane są także obiekty o chronologii późnośredniowiecznej i nowożytnej. Prowadzone są zarówno badania inwazyjne jak i nieinwazyjne, z wykorzystaniem najnowocześniejszej technologii. Są one realizowane w celach naukowych i komercyjnych, jako badania ratownicze i wyprzedzające inwestycje.

Kabłączek skroniowy, srebro, Sosnowiec-Zagórze, stanowisko nr 5, XI-XII w.,

własność: Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu, Dział Archeologii, MS/A/527

Oprócz stanowiska nr 5 Sosnowcu-Zagórzu, prace wykopaliskowe są prowadzone także w innych dzielnicach miasta: Kazimierzu Górniczym, na terenie parku w Sielcu oraz w Maczkach. Dodatkowo, na zlecenie osób fizycznych i prawnych, dział wykonuje prace archeologiczne w formie badań wyprzedzających, ratowniczych i nadzorów w innych miejscowościach: Imielinie, Będzinie i jego dzielnicy Grodźcu.
Dział prowadzi lekcje i wykłady, zajmuje się także organizowaniem wystaw czasowych.