Społeczność żydowska stanowiła integralną część Sosnowca przez ponad sto pięćdziesiąt lat. Była mniejszością liczną i znaczącą. Od połowy XIX wieku sosnowieccy Żydzi budowali lokalny przemysł, inwestowali w rozwój gospodarczy miasta, współdecydowali o miejskich przedsięwzięciach zasiadając w sosnowieckim samorządzie, angażowali się w działalność miejscowych organizacji społecznych, kulturalnych i zawodowych. Kres ich aktywności przyniósł wybuch II wojny światowej. W wyniku niemieckiej polityki eksterminacyjnej życie straciła zdecydowana większość żydowskich mieszkańców miasta. Tylko nieliczni, którzy ocaleli zdecydowali się powrócić do rodzinnego Sosnowca i w nim pozostać. Mimo odbudowy po 1945 roku życia społecznego i narodowego sosnowieccy Żydzi stanowili już mniejszość szczątkową, z upływem lat – śladową, by po 1968 r. prawie zniknąć z obrazu miasta.
Podstawowym celem prezentowanej wystawy jest odtworzenie dziejów społeczności żydowskiej w Sosnowcu od momentu osiedlenia się jej w Sosnowcu po kres jej egzystencji w mieście w okresie PRL. Na wystawie pokazano wybrane, najważniejsze wydarzenia z barwnej i bogatej historii sosnowieckich Żydów oraz przybliżono losy niezwykłych ludzi, którzy tę historię tworzyli. Klamrą spinającą wystawę są współczesne zdjęcia miejsc związanych z żydowską historią miasta.
Wystawa powstała w ramach obchodów 80. rocznicy likwidacji gett zagłębiowskich.
Ekspozycja będzie czynna w Pałacu Schoena Muzeum w Sosnowcu od 3 sierpnia do 1 października 2023 r.
Prezentowane na wystawie zdjęcia, dokumenty i eksponaty pochodzą ze zbiorów:
-
Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie [ŻIH]
-
Archiwum Państwowego w Katowicach [AP w Katowicach]
-
Archiwum Państwowego w Kielcach [AP w Kielcach]
-
United State Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie [USHMM]
-
Yad Vashem
-
Ghetto Fighters House [GFH]
-
Archiwum Massuah
-
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN [MHŻP]
-
Muzeum Historycznego Miasta Krakowa
-
Muzeum Śląskiego w Katowicach
-
Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
-
Pałacu Schoena Muzeum w Sosnowcu
-
Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Sosnowcu
-
Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu
-
Avi Czapnika
- Tomasza Grząślewicza
-
Leony Rapaport
-
Dariusza Kmiotka
-
Izabeli Küchnel
-
Michała Sobelmana
-
Adama Szydłowski
-
Doroty Woyke
oraz z publikacji:
„Sefer Sosnovits veha-sevivah be-Zaglembiyah”,red. Geshuri M.S, v. II, Tel Aviv 1973.
Dariusz Kmiotek, Sosnowiec. Spacerownik historyczny, Dikappa 2011
Sosnowiec, Fotoarchiwum, Dikappa 2008
Rocznik Sosnowiecki i Kalendarz na rok 1899
Zagłada żydostwa polskiego, album zdjęć, Łódź 1945
Kuratorki wystawy: Anna Makarska (Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu)
Aleksandra Namysło (Instytut Pamięci Narodowej oddział w Katowicach)
Projekt graficzny wystawy: Piotr Jakoweńko
Oprawa plastyczna wystawy: Joanna Krzysztofik
Współorganizator:
Instytut Pamięci Narodowej Odział w Katowicach,
Mecenasi Muzeum:
SHI FW Energia Fakop Sp. z o.o., Elektrociepłownia Będzin SA
Partner:
Dziennik Zachodni, Nasze Miasto, TVP 3 Katowice, Nasza Historia, Kurier Miejski, 41-200. PL
Informujemy, że w dniu 03.08 – Muzeum będzie czynne dla zwiedzających od godziny 18:00.